Deel 1 van het drieluik behandelt het gebruik en de gevolgen van biomassa en kernenergie. Deel 2 gaat in op de praktische problemen en de kosten.

Het gaat nogal eens mis

Biomassa

Volgens bestuurders en ondernemers zou er in Nederland voldoende resthout zijn voor biomassacentrales. Maar door de snelle en zwaar gesubsidieerde groei van steeds grotere industriële houtovens verdwijnen daarin vooral bossen uit de Baltische staten, de VS en Canada. Bomen omhakken om het klimaat te redden?

Naast de productie van warmte bleek de uitstoot van CO2, fijnstof, stikstof, roet en kankerverwekkende PAKS veel hoger uit te vallen. Dat alles verergert de gezondheidsrisico’s en de snel groeiende natuur- en klimaatcrises. Bestuurders en zwaar gesubsidieerde ondernemers gingen alle hinderlijke feiten jarenlang te lijf met misleidende informatie richting inwoners, ook in Waddinxveen.

Kerncentrales

Belgische kerncentrales hebben langdurige veiligheidsproblemen rond ‘scheurtjes’. Frankrijk heeft de meeste centrales in Europa, maar de helft stond in 2022 stil door onderhoud. Een groot deel is toe aan (dure) ontmanteling en vervanging.

Tijdens de Bijlmerramp in 1992 zijn tientallen levens verwoest door het vrijkomen van giftig verbrand uranium uit het neergestorte vliegtuig. In 1986 is een groot deel van Europa ternauwernood ontsnapt aan een kernramp in Tjernobyl (Oekraïne).

De kernramp in Japan (Fukushima, 2011) kon niet gebeuren volgens de eigenaar. Die wil het toen opgeslagen radioactieve water nu alsnog gaan lozen in zee. Het water zou ‘veilig genoeg’ zijn. Dat bleek wederom een leugen.

Er ligt nog ruim 800.000 kilo radioactief materiaal in deze centrale, waarvan de constructie bovendien instabiel is. Het duurt nog minimaal tot 2050 (!) om deze kerncentrale ‘op te ruimen’. Deze kernramp gebeurde ‘slechts’ door een tsunami, geen aardbeving, aanslag of oorlogsdaad.

Daarover gesproken, er zijn al maanden beschietingen in de directe omgeving van Europa’s één na grootste kerncentrale in Zaporizja (Oekraïne). Wie had dergelijk onverantwoord menselijk gedrag ooit durven bedenken?

Kernenergie is inherent onveilig door het gevaarlijke transport en proces van kernsplitsing, het 'eeuwige' kernafval en het onvoorspelbare gedrag van mensen.

Maar hebben we kerncentrales eigenlijk nodig, als ze er ooit zouden komen, ver na de klimaatkritische datum van 2030 wanneer het CO2-budget voor maximaal 1½ graad al op is? En tegen welke kosten?

Kosten

Biomassa

Biomassacentrales draaien bijna letterlijk op ruim 14 miljard belastinggeld. Want zonder subsidie is het direct afgelopen, zoals in Waddinxveen.

Industriële houtstook produceert evenveel CO2 als alle kolencentrales bij elkaar. Biomassastook is inmiddels een duur natuur- en klimaatprobleem erbij geworden.

Kernenergie

In Europa wordt geen enkele kerncentrale gebouwd binnen de geplande (doorloop)tijd en kosten. Bijvoorbeeld de recentste en tevens grootste Europese kerncentrale in Finland van 1.600 MW (*): 14 jaar vertraging en driemaal zo duur.

De jarenlange bouw en ontmanteling van een kerncentrale blijkt in de praktijk een langdurige aanslag op belastinggeld. Want investeerders willen geen kerncentrales bouwen en ontmantelen. Teveel risico’s en geen haalbaar verdienmodel, net als met biomassa.

Vier multinationals zijn eigenaar van de kerncentrale Dodewaard. Zij weigeren de ontmanteling (deze duurt 10 jaar vanaf 2045) volledig te betalen. Het geld ontbreekt daarvoor, terwijl ze eerder 1½ miljard hebben weggesluisd naar de aandeelhouders. Zo komt meer dan de helft van de ontmantelingskosten alsnog terecht bij de belastingbetaler. Kan dat zomaar?  

En die zogenaamde ‘moderne kleine kerncentrales’ (SMR) waar voorstanders zich vooral op richten? Die zijn op papier veel kleiner dan Borssele (485 MW) en bestaan alleen in de reclamefolders van de nucleaire industrie. Er is geen enkele bruikbare ervaring mee opgedaan in Europa.

‘Duur en overbodig’

Kernenergie produceert de duurste stroom die er bestaat: minimaal het vijfvoudige van zon of wind. Kernenergie zal relatief steeds duurder worden door uraniumschaarste en de gevolgen van klimaatopwarming.

Maar ook door de dalende energieprijzen van zon, wind, aardwarmte en aquathermie. Zijn voorstanders werkelijk bereid de allerhoogste stroomprijs van circa 2 euro per kWh te gaan betalen gedurende pakweg 50 jaar?

Ook een door klimaatminister Rob Jetten (D66) benoemde commissie vindt kernenergie duur en overbodig voor het energiesysteem van de toekomst.

De kosten en risico's van het kernafval voor de duizenden toekomstige generaties worden door de voorstanders bewust buiten beschouwing gelaten, net als gebeurt met de mens-, natuur- en klimaatkosten van fossiele brandstoffen en van biomassastook.

Bovendien bestaat de verwachting dat Borssele vooral stroom gaat produceren voor het buitenland en dus helemaal niets gaat bijdragen aan de Nederlandse energietransitie.

Kernenergie is, net als industriële biomassastook, geen oplossing maar weer een probleem erbij tegen enorm hoge kosten en (gezondheids)gevaren voor de huidige en toekomstige inwoners. Die miljarden kunnen beter naar de echte duurzame oplossingen.

Welke energiebronnen zijn wel haalbaar en betaalbaar? Daarover meer in het laatste deel van dit drieluik.

(*) De veruit grootste energiecentrale in Nederland sinds 2015 is de kolencentrale in de Eemshaven van 1.560 MW. De eigenaar, het Duitse RWE, heeft deze centrale ook gebouwd om 'goedkope' kolenstroom aan Duitsland te kunnen leveren.