Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) kunnen we vanwege de klimaatdoelen niet om biomassa heen, vooral omdat zon en wind te weinig energie opleveren. De SER en Commissie Remkes geven een ander advies. En wat zijn de alternatieven?

Energieverbruik en CO2-uitstoot

Nederland wekt, mede door een jarenlange terughoudende overheid, inderdaad maar enkele procenten energie op uit zon, wind, water en de bodem. Het dubbele komt uit de afvalverbranding, biobrandstoffen (in de tank) en houtstook.

Ons land is grootverbruiker van fossiele energie. Dat komt o.a. door de nadruk op de (exportgerichte) economische groei van de energie-intensieve industrie, zoals de (petro)chemie, Tata Steel, Yara (kunstmest), datacenters en de glastuinbouw.

Een veel lager energieverbruik met bijbehorende lagere CO2-uitstoot is een randvoorwaarde in de klimaatdoelen, maar de grootverbruikers worden al tientallen jaren ontzien. Vandaar dat de uitstoot van het broeikasgas kooldioxide nauwelijks gewijzigd is t.o.v. 1990. Andere broeikasgassen zijn wel afgenomen.

Glasparel is de aanjager van de glastuinbouw, de grootste lokale energieverbruiker en CO2-producent. Drie biomassacentrales voor de glastuinbouw produceren 50% meer energie dan alle woningen in Waddinxveen verbruiken. Met Glasparel heeft het vorige college alle toekomstige energie- en CO2-besparingen door inwoners al bij voorbaat meer dan ongedaan gemaakt.

Biomassacentrales produceren meer CO2-uitstoot dan gas- en zelfs kolencentrales. Dat blijkt o.a. uit onderzoek van adviesbureau DNV GL in opdracht van ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Biomassa(bij)stook en de glastuinbouw veroorzaken elk 8 Megaton CO2-uitstoot, evenveel als de grootste kolencentrale van Nederland, en staan daarmee op een gedeelde 10e plaats van de CO2 Top 15.

De SER wil af van subsidies voor biomassastook: "Laagwaardige toepassingen daarentegen, zoals verbranden voor elektriciteitsopwekking, warmte (lage temperatuur) en bijmenging in brandstof voor lichte wegvoertuigen, moeten worden afgebouwd."

Pleiten voor biomassacentrales is pleiten voor een energiebron met meer CO2-uitstoot dan alle fossiele brandstoffen. Wat schiet het klimaat daarmee op?

Biodiversiteit

De door Nederland gesubsidieerde biomassa(bij)stook zorgt voor grootschalige kaalkap van bossen in o.a. Estland. Bomen versnipperen tot pellets en de droging en transport kosten ook energie, waarvan de CO2-uitstoot niet wordt meegerekend. De grootschalige kaalkap is strijdig met het EU-plan om tot 2030 drie miljard bomen te planten i.v.m. de biodiversiteit. .

Nederland moet de stikstofuitstoot halveren vanwege de schade voor de biodiversiteit. Biomassacentrales zorgen juist voor meer stikstof. In Waddinxveen gaat het om 90 ton stikstof exclusief droging, versnippering en transport.

De Commissie Remkes adviseert een stop op biomassabijstook in kolencentrales en strengere normen voor centrales tot 50 MW vanwege de hoge stikstof- en CO2-uitstoot.  Ook Remkes wil geen biomassasubsidies.

Gezondheid

Houtverbranding zorgt naast stikstof ook voor andere schadelijke stoffen voor de gezondheid, waaronder kankerverwekkende PAK’s, roetdeeltjes en zwaveloxide. Een biomassacentrale stoot ongeveer 1 ton fijnstof uit per 15 MW vermogen, exclusief transport, etc. De landelijke overheid en Waddinxveen willen de vroegtijdige sterfte door luchtvervuiling terugdringen middels het Schone Lucht Akkoord. Hoe valt biomassa hiermee te rijmen?

Klimaatdoelen versus temperatuurstijging

Nederland telt afvalverbranding, biobrandstoffen en biomassastook (9 miljard subsidie waarvan 150 miljoen in Waddinxveen) als duurzame energie en kan zo de CO2-uitstoot op papier verlagen. Verder blijft de enorme uitstoot van de luchtvaart grotendeels buiten de klimaatcijfers. Deze rekentrucs verlagen de CO2-uitstoot op papier met minimaal 24 Megaton en geven zo een sterk vertekend beeld van de werkelijke daling van broeikasgassen vanaf 1990.

Per eind 2019 is die daling op papier 18% (40 Megaton). Zonder  de rekentrucs is de daling slechts 7%! De overheid dreigt zelfs de wet te overtreden, want de voorgeschreven 25% daling (56 Megaton) per eind 2020 is in werkelijkheid onhaalbaar geworden.

De overheid en het PBL koppelen het op papier behalen van de klimaatdoelen los van de uiteindelijke opwarming van de aarde. De beoogde beperking van de temperatuurstijging tot 1,5 graad raakt met biomassa verder uit zicht.

In theorie zou duurzame energie in de toekomst ook uit het buitenland gehaald kunnen worden. Bijvoorbeeld door grootschalig opgewekte zonne-energie uit zonrijke gebieden ter plaatste om te zetten in waterstof en via gasleidingen of schepen te transporteren. Maar dat gaat nog vele jaren duren, terwijl nu actie nodig is.

Conclusies, ook voor Waddinxveen

De focus op de beperkte inzet van duurzame energiebronnen leidt de aandacht af van de broodnodige verlaging van het nationale energieverbruik. Energie die je niet (meer) nodig hebt, hoef je ook niet duurzaam op te wekken. De industrie is met 80% de grootste verbruiker in Zuid-Holland, dus daar zou de bestuurlijke prioriteit moeten komen te liggen i.p.v. bij de kleinverbruikers (zoals de inwoners). Ook in Waddinxveen.

De overheid wil biomassa vooral inzetten om de CO2-uitstoot op papier te verlagen en zo boekhoudkundig de klimaatdoelen te halen. Het PBL en de overheid negeren echter het werkelijke effect van biomassa op de temperatuurstijging. Volgens Remkes en de SER is biomassastook achterhaald. Want biomassa als energiebron blijkt een peperdure CO2-rekentruc in de klimaatdoelen en het versnelt de temperatuurstijging meer dan alle fossiele brandstoffen. Ook in Waddinxveen.

Voor de import van elders opgewekte duurzame energie is het nog te vroeg. Tot die tijd is aardgas (mits aardbevingsvrij) de enige betaalbare transitiebrandstof met de laagste CO2-uitstoot. De buurlanden kiezen voor gas tijdens de transitieperiode.

Samengevat had het PBL ook kunnen pleiten dat Nederland, net als Waddinxveen, vanwege het onverminderd hoge energieverbruik bij grootverbruikers en vanwege de gezondheid, de biodiversiteit, de temperatuurstijging én de kosten voorlopig (helaas) niet zonder gas kan.

Maar die conclusie zou tevens betekenen dat de bestuurlijke prioriteit moet verschuiven van  kleinverbruikers naar grootverbruikers, ook in Waddinxveen. En dat het overheidscredo ‘we moeten snel van het gas af’ aan een meer realistische herziening toe is.