In het Klimaatakkoord van Parijs is afgesproken om de klimaatopwarming in elk geval ruim onder de 2 graden te houden. Het streven is 1½ graad, want uit onderzoek blijkt dat 2 graden (of meer) rampzalige gevolgen heeft voor mens, dier en natuur.
Kantelpunt
Als de wereldwijde temperatuur meer dan 1½ graad stijgt, wordt het leven op aarde heel onaangenaam. Zoals meer extreme hittegolven, ook in Nederland. De eerste dagen gaat iedereen ‘lekker naar het strand‘. Maar daarna komen de slapeloze nachten, dorre natuur, (drink)waterschaarste, (natuur)branden, mislukte oogsten en hogere sterftecijfers.
Bij 2 graden ontstaat een kantelpunt: er worden processen in gang gezet die het onmogelijk maken om de opwarming van de aarde ooit nog terug te draaien. Het ijs rond de Noordpool zal compleet smelten, de permafrost laat het opgeslagen sterke broeikasgas methaan los, koraalriffen verbleken en ecosystemen worden verwoest.
Lees hier wat de gevolgen van klimaatopwarming zijn voor Nederland.
Dubbele stijging?
Het Klimaatakkoord van Parijs richt op een maximale stijging van 1½ tot 2 graden. De huidige plannen van landen om klimaatverandering tegen te gaan, leiden tot een mondiale temperatuurstijging tussen 3 en 4 graden in 2100. Dat lot treft de komende generatie, onze (klein)kinderen. Er gebeurt echter nog veel te weinig en de tijd dringt. Op veel plekken maakt de klimaatcrisis nu al slachtoffers, zoals in Zuidoost-Azië en Afrika.
En hoe noordelijker een land ligt, hoe sneller de temperatuur lijkt te stijgen. Nederland valt daarmee ‘dubbel in de prijzen’. Dit jaar lijkt hier en in de rest van Europa het warmste jaar ooit te worden.
Nederland is kampioen wateroverlast bestrijden, maar sinds kort bestaan structurele watertekorten in het oosten en verzilting in het westen. De klimaatcrisis raakt iedereen.
Overheden en bedrijven doen te weinig
De gevolgen zijn voor armere landen erger dan voor rijkere landen. Terwijl vooral de rijke landen de meeste CO2-uitstoot veroorzaken. De rijkste tien procent van de EU-burgers zorgt nu voor evenveel CO2 als de armste helft, die 24% minder CO2 uitstoot sinds 1990. Deze scheve verhoudingen gelden wereldwijd.
Het is een door de overheid en bedrijven verspreide illusie, dat inwoners individueel een groot verschil kunnen maken. Net als de misleidende kreet: ‘we moeten van het gas af’. Want de natuur en het klimaat hebben op korte termijn meer baat bij een volledig verbod op kolen en biomassa. Aangevuld met de gedeeltelijke afbouw van de energie-intensieve industrie (olie, chemie/gif/kunstmest, kassen, datacenters), de luchtvaart en de grootschalige veeteelt.
Maar in Nederland geldt: de grootverbruiker en vervuiler betalen niet(s). Sterker nog, die ontvangen jaarlijks miljarden aan subsidies en belastingkortingen om te kunnen komen tot kunstmatig lage (export)prijzen. De rekening wordt betaald door de kleine ondernemers, de inwoners en met het interen op de huidige en toekomstige leefomgeving. Dat zijn politieke keuzes.
Corona zet aan tot actie
Een directe dreiging zoals corona brengt de mensheid snel in actie. Problemen erkennen, keuzes maken, middelen inzetten, het blijkt allemaal te kunnen. Terwijl corona slechts een rimpeling is vergelijken met de al tientallen jaren stijgende impact van klimaatopwarming op mens en natuur.
Opvallend genoeg worden de veranderingen in onze leefomgeving nog niet als een existentiële dreiging ervaren. Het speelt in 2020 een bescheiden rol en dan vooral op papier. Er zijn allerlei beleidsplannen zonder ingrijpende maatregelen voor de grootste CO2-producenten en vervuilers. Die krijgen zelfs geld cadeau in het Klimaatakkoord voor o.a. biomassastook, CO2-opslag en een verlaagde CO2-heffing.
Fossiele groei nekt Klimaatakkoord
De focus op economische groei en de vele gevestigde (fossiele) belangen zijn blijkbaar sterker, dan de waarde die we hechten aan onze huidige en toekomstige leefomgeving. We spenderen in Nederland moeiteloos een kleine €100 miljard in slechts een paar maanden om de coronaschade aan de economie te beperken.
De schade die we al minimaal 50 jaar bewust en onbewust toebrengen aan onze leefomgeving en onze toekomst is vele malen hoger. Nederland beweegt zelfs in 2020 nog de verkeerde kant op door o.a. steeds meer biomassastook, energie-intensieve datacenters en kassen. En met jaarlijks circa 10 miljard subsidies en belastingkortingen aan de fossiele industrie inclusief de luchtvaart. Ook dat zijn politieke keuzes.
Mede daarom wordt het wettelijke verplichte klimaatdoel van de overheid voor 2020 niet gehaald, zelfs ondanks allerlei CO2-rekentrucs. De inspanningen op papier voor 2030, het kantelpunt voor 1½ graad, zijn volstrekt onvoldoende. Klimaatneutraal in 2050 is voorlopig een utopie.
Gedrag is bepalend
Om maximaal 1½ graad te bereiken is t/m 2030 jaarlijks een CO2-reductie van 7% nodig. In 2020 is dat doel voor het eerst behaald, maar alleen ‘dankzij’ corona.
Het collectieve maatschappelijke en economische gedrag is mede verantwoordelijk voor het ontstaan en de soepele verspreiding van corona. Hetzelfde gedrag met alle bijbehorende fossiele geldstromen is ook verantwoordelijk voor de klimaatopwarming en de aftakeling van onze leefomgeving.
Gelukkig zijn andere keuzes en (economisch) gedrag mogelijk. En dan graag voordat klimaatopwarming een onomkeerbare existentiële bedreiging is geworden. Hoogste tijd voor de ultieme politieke keuzes?
Bekijk ook dit NOS-filmpje van 2½ minuut over het verschil van een ½ graad opwarming.
Bronvermelding: de inhoud van dit artikel is mede afkomstig van Milieudefensie, Oxfam en Trouw.
