Dat blijkt uit onderzoek van platform voor onderzoeksjournalistiek Investico voor Trouw en De Groene Amsterdammer.
De provincies keken alleen naar de oude papieren vergunning
Het gaat om de biomassacentrale in het Noord-Hollandse Diemen, die met 120 MW de grootste houtoven in Nederland moet worden. En de Amer kolen/biomassacentrale in het Brabantse Geertruidenberg, de grootste houtbijstookcentrale met 3,5 Megaton CO2-uitstoot (exclusief de uitstoot van biomassa).
Amercentrale
Eigenaren NUON/Vattenfall en Essent/RWE kregen het afgelopen halfjaar vergunningen van de betrokken provincies om meer hout te verstoken. Beide provincies beweerden dat daarbij minder stikstof zou vrijkomen. De provincies keken voor die rekensom echter alleen naar de hoeveelheid stikstof in de oude papieren vergunning van de centrales; niet naar wat ze in werkelijkheid hadden uitgestoten.
De oude vergunningen zijn in de praktijk al jaren achterhaald. Volgens de provincie Noord-Brabant laat de Amercentrale een ‘forse afname’ zien in stikstofuitstoot na de omschakeling van kolen op biomassa. Om die som te laten kloppen, moet echter de uitstoot van een verouderde ketel worden meegerekend die al ruim vier jaar niet meer draait. In werkelijkheid was de uitstoot van ‘de Amer’ sinds 2016 al fors lager dan de 1505 ton stikstofoxide die nu is vergund. In 2018 stootte de centrale zelfs maar 740 ton uit: niet eens de helft van wat er in de toekomst uit de schoorsteen mag komen.
De oude gascentrale in Diemen kreeg in 2015 een vergunning waarmee zij jaarlijks 1000 ton stikstofoxide zou kunnen uitstoten. Die toestemming was ‘abusievelijk’ veel te ruim, want in werkelijkheid stootte de centrale in de jaren erna tussen de 245 en 325 ton uit per jaar. Na oplettendheid van milieuactivisten werd de 1000 ton wat bijgesteld. Maar in de vergunning gebruikt de provincie nog altijd een veel te hoge ‘papieren’ waarde om te beargumenteren dat de uitstoot afneemt.
Vergunningen ondermijnen reductie stikstofuitstoot
Terwijl de Raad van State in mei 2019 oordeelde dat er niet méér stikstof op de natuur mag neerdalen, geven de provincies toch toestemming. Ook in het nieuwe stikstofbeleid dat minister Schouten in april 2020 aankondigde blijft deze achterdeur bestaan.
De rekentruc maakt de vergunningen ‘juridisch kwetsbaar’ vindt Kees Bastmeijer, hoogleraar natuurbeschermingsrecht aan de Universiteit Tilburg. De toestemming van de provincies is volgens hem niet in lijn met de geest van de Europese wet. Om een vergunning te kunnen verlenen moet je namelijk zeker weten dat de natuur niet verslechtert, zegt hij. “Die zekerheid is er nu absoluut niet, al helemaal niet wanneer je een ketel die al jaren uitstaat gebruikt om in realiteit toch meer uit te kunnen stoten.” Beide vergunningen worden momenteel aangevochten door milieuorganisaties.
De stikstofuitstoot moet daadwerkelijk afnemen om de natuur te laten herstellen, zegt ook Jan Willem Erisman, hoogleraar integrale stikstofstudies. “De uitstoot is een van de belangrijkste bijdragen aan de achteruitgang van de kwaliteit van die natuurgebieden.” Net als Bastmeijer betwijfelt Erisman of de vergunningen juridisch stand zullen houden. Bovendien moet de uitstoot sowieso drastisch omlaag om de natuur te beschermen, vindt hij, “of dat nou juridisch verplicht is of niet”.
Effect invoering 100 km/u deels ongedaan gemaakt
Nederland heeft bijna de hoogste stikstofuitstoot per hectare in de wereld, die minimaal gehalveerd moet worden. Het effect van de verlaging van de maximumsnelheid op autowegen bijvoorbeeld (3500 ton per jaar), zou voor ruim een derde teniet worden gedaan door de extra stikstof die de twee centrales mogen gaan uitstoten (1300 ton per jaar).
De Brabantse gedeputeerde Rik Grashoff (GroenLinks) zegt in een reactie dat de vergunning ruimte moet laten om in strenge winters meer warmte en elektriciteit op te wekken. Bovendien, zegt hij, kon hij de vergunning niet weigeren, omdat de overheid vergunde rechten ziet als bedrijfseigendom dat je niet zomaar kunt afpakken.
Eindrapport Remkes: stop subsidie voor biomassa
Het eindrapport van Remkes is overduidelijk: leg de resultaatverplichting van 50% stikstofreductie per 2030 wettelijk vast. Alle sectoren moeten inleveren: mest, mobiliteit, industrie en energie. Voor biomassa geldt een forse aanscherping van de uitstootnormen van kleinere centrales tot 50 MW en de stopzetting van alle subsidies.
Wanneer gaat de overheid lering trekken uit haar eerder afgekeurde trucages? Want ook het klimaatbeleid werkt met rekentrucs die de CO2-uitstoot op papier verlagen, maar in werkelijkheid juist verhogen.
Vervuilde lucht maakt ziek
Stikstof zorgt voor extra fijnstof. Juist in het sterk vervuilde Noord-Brabant, zorgt fijnstof en ammoniak afkomstig van de intensieve veehouderij voor meer longontstekingen. De veehouderij zorgde daar 10 jaar terug voor de uitbraak van Q-koorts met 100 doden en 5.000 inwoners met ernstige gezondheidsklachten, waaronder chronische vermoeidheid en hersenschade.
Het oosten van Noord-Brabant is momenteel de grootste coronahaard. Het RIVM gaat onderzoeken of er een oorzakelijk verband bestaat met vervuilde lucht.
Bronvermelding: er is mede gebruik gemaakt van een artikel uit Trouw
