Bij onderzoeken naar luchtvervuiling wordt stelselmatig één deeltje over het hoofd gezien: de minuscule polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) met zware metalen op hun oppervlak. Deze dringen gemakkelijk de bloedbaan binnen en doen daar hun vernietigende werk.
Dat beweert althans Thomas Bourdrel, een cardioloog uit Straatsburg. Hij waarschuwt voor een gestegen risico op hartkwalen als gevolg van de luchtvervuiling, vooral door het autoverkeer. Jaarlijks overlijden in Europa volgens hem 400.000 mensen vroegtijdig als gevolg van de hoge luchtvervuiling, en dan vooral door de hoge concentraties van stikstofoxides (NOx), fijnstof en ozon. De oorzaak zit 'm vooral in fijne roetdeeltjes, beweert Bourdrel.
Deeltjes worden geklasseerd volgens hun afmetingen. ‘Grove’ deeltjes noemen we PM10, kleinere deeltjes PM2,5 en – daar wordt zelden of nooit over gesproken – dan zijn er nog de ultrafijne deeltjes, die ook nanopartikels worden genoemd, oftewel PM0,1, met een diameter kleiner dan 0,1 micrometer. Die laatste deeltjes worden steeds zorgwekkender omdat ze nauwelijks worden tegengehouden door hedendaagse uitlaatgaszuiveringssystemen. Bovendien verschilt hun toxiciteit volgens de cardioloog naargelang hun samenstelling en hun oorsprong.
Verbranding
Bourdrel: ,,Partikels die voortkomen uit koolstofverbranding, zoals in het wegverkeer of houtverbranding, hebben een kern die bestaat uit pure koolstofatomen en hun oppervlak is bekleed met allerlei toxische moleculen, zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen. De partikels die door het wegverkeer worden uitgestoten, zijn bovendien niet alleen giftig, maar omdat ze tot de ultrafijne soort behoren, zijn ze ook het gevaarlijkst voor het hart- en bloedvatensysteem. In grote steden is het wegverkeer – vooral door dieselmotoren – verantwoordelijk voor 30 tot 40 procent van de partikeluitstoot en meer dan 60 procent van de NO2-uitstoot.‘’
De studie van Bourdrel toont bovendien aan dat deze nanodeeltjes doorgaans ontbreken in overheidsmaatregelen. Omdat ze kleiner zijn, zijn ze echter gevaarlijker en goed voor meer dan 90 procent van de deeltjes die worden uitgestoten door voertuigen, verwarming en dergelijke. Deze polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) met zware metalen op hun oppervlak zijn bovendien semi-volatiel. Dat betekent dat ze vooral bij lage temperaturen gemakkelijk overgaan van een gasvormige naar een deeltjes-vormige toestand. En dan worden ze pas echt gevaarlijk, want deze deeltjes dringen gemakkelijk in het menselijk lichaam binnen en reizen via de bloedbaan naar de organen.
De Europese Unie is zich inmiddels bewust van dit gevaar voor de volksgezondheid, want PAK’s zijn opgenomen in een lijst met vervuilende stoffen die in de gaten moeten worden gehouden. Maar het probleem is dat ze door hun microscopische formaat heel moeilijk te meten zijn. Daardoor worden ze bij fijnstofmetingen systematisch onderschat. ,,Deze ultrafijne deeltjes hebben een verwaarloosbare massa en dus zijn metingen uitgedrukt in gewicht niet representatief,” zo vertelt Bourdrel. ,,We zouden ze eigenlijk moeten tellen om exact hun vervuilingsgraad te kunnen becijferen”. Met een deeltjesteller, met andere woorden.
De nanopartikels veroorzaken volgens Bourdrel in de eerste plaats hartinfarcten en beroertes, maar ook problemen aan de lever, de hersenen, de longen en de bloedvaten. Bij zwangere vrouwen hebben ze gevolgen voor de ontwikkeling van de foetus omdat ze via de placenta tot de vrucht doordringen. De vraag waar deze nanodeeltjes vandaan zijn gekomen is volgens Bourdrel gemakkelijk te beantwoorden: van de steeds meer geperfectioneerde injectiesystemen van verbrandingsmotoren, die onder steeds hogere druk werken en die heel sterk zijn in het verminderen van het verbruik. Ironisch genoeg blijken de huidige partikelfilters die zijn ontwikkeld om fijnstof tegen te houden dus niet in staat om uitgerekend deze meest gevaarlijke deeltjes te stoppen.
Gezondheidszorgen worden breed gedeeld
De Gezondheidsraad wil striktere regels voor schone lucht, want de normen zijn nu te laag. Longartsen sloegen in een brandbrief aan de Tweede Kamer eerder al alarm over de ‘enorme gezondheidsschade’ van vuile lucht.
In een interview bij RTW met Sandra Plantenga en Wim Lexmond bevestigt het Longfonds de strekking van bovenstaand artikel. En dat biomassa en houtverbranding een grote bron van fijnstof is in Nederland, die (inclusief alle bijbehorend vrachtverkeer) juist moet afnemen i.p.v. toenemen.
Aan het eind van het interview belooft de ondernemer aan de inwoners te stoppen met biomassa op de Tweede Bloksweg bij onvoldoende maatschappelijk draagvlak.
Bronvermelding: er is mede gebruik gemaakt van een AD-artikel uit november 2018.
