Het IMF voorziet door de coronacrisis wereldwijd een diepe recessie. Frans Timmermans (eerste vice-voorzitter van de Europese Commissie) en Bertrand Piccard (voorzitter van de Solar Impulse Foundation) betogen dat dit een kans is voor systeemverandering.
De ‘oude normaal’
De coronacrisis is nog niet voorbij en veel mensen lijden eronder; degenen die besmet zijn en hun families, hulpverleners in de zorg die in de frontlinie van de strijd staan, werknemers die hun baan verliezen, zelfstandigen en midden- en kleinbedrijven die een onzekere toekomst tegemoet zien en beurzen die ineenstorten. Dit is een vreselijke tijd. Op dit moment moet onze focus dan ook gericht zijn op het bestrijden van het virus, terwijl we zeker stellen dat onze economie en ons financieel systeem overeind blijven.
Niettemin, zodra we uit de onmiddellijke crisis komen, zullen we onze economie zo snel mogelijk moeten herstarten, de productielijnen moeten activeren en mensen aan het werk moeten krijgen zodat lonen weer binnenkomen. Dat stelt ons voor de volgende keuze: wanhopig vechten om datgene dat we hadden terug te krijgen of proberen een betere situatie te verwezenlijken?
Wat hadden we vóór Covid-19? Een logge, lineaire en koolstofspuwende economie die maar met grote moeite de werkgelegenheid en levenskwaliteit kon laten groeien. Maar die wel natuurlijke bronnen uitputte, gevaarlijk afval en giftige vervuiling produceerde en daarmee de bevolking en industrie voor grote risico’s stelde, net als het klimaat. Is dit werkelijk waar we naar terugverlangen?
Een andere weg
Er bestaat een andere weg: we kunnen ons richten op kwalitatieve groei, met een circulaire, duurzame en hoogst concurrerende economie. Hoe komen we daar? Door de oude, vervuilende infrastructuur te vervangen door een modern, schoon en efficiënt alternatief in alle sectoren: water, energie, bouw, mobiliteit, landbouw en industriële processen, om er een paar te noemen. Hiermee kunnen we veel meer banen scheppen en onze economie veel meer laten groeien dan op de oude wijze.
Daarom is het een valse tegenstelling om te zeggen dat de Green Deal (die Europa in 2050 klimaatneutraal moet maken) een luxe is die we ons niet kunnen veroorloven. Overstromingen, droogtes, bosbranden, zeespiegelstijging en woestijnvorming gaan ons hard raken. Bovendien zorgt een steeds kleinere natuurlijke omgeving en een dooiende permafrost ervoor dat we met meer onbekende virussen kunnen worden geconfronteerd.
Het plotselinge stilvallen van massaproductie en massatransport – hoewel het onze economie flink pijn doet – geeft ons wel een voorproefje hoe het zou kunnen zijn als we onze mobiliteit elektrisch zouden maken en het gebruik van fossiele brandstoffen in onze industrie drastisch zouden verminderen. Want in plaats van je een voorstelling te maken van schone lucht in het hart van onze steden, kun je het nu gewoon ruiken.
Enorm potentieel
De Green Deal is een groeistrategie die tegelijkertijd ook ons milieu beschermt. Hernieuwbare energie en schone technologieën vormen een enorm economisch en industrieel potentieel dat een betere toekomst heeft dan een terugkeer naar een op koolstof gebaseerde economie, geplaagd door onvoorspelbaarheid.
Waarom is dat? Omdat schone technologieën zichzelf terugbetalen, dankzij de energie- en bronbesparingen die zij bieden. Investeren in deze nieuwe infrastructuur is niet een kostenpost, het is een manier voor de industrie om winst te vergroten en voor mensen om hun uitgaven te verlagen.
We kunnen een robuust netwerk van hernieuwbare energie bouwen, gebaseerd op zonne-energie, geothermie, windenergie en biomassa [redactie: biomassa staat ter discussie vanweg de hoge kosten en de schade aan mens, natuur en klimaat]. Maar de mogelijkheden gaan nog veel verder. We kunnen havens elektrificeren met walstroom voor schepen om scheepvaartemissies te verlagen, oplaadpunten en waterstofstations bouwen, betere efficiëntiestandaarden vaststellen voor tal van huishoudelijke apparaten, energieconsumptie van gebouwen verlagen via efficiënte verwarming, ventilatie en koeling met innovatieve isoleringstechnologieën of intelligente gevelzonweringsoplossingen. We kunnen ook onze boeren helpen met moderniseren zodat ze minder pesticiden gebruiken, onze natuur beheren terwijl ze gezondere producten kunnen produceren. Al deze technologieën bestaan al.
Investeringen
Wat deze technologieën nodig hebben, is gemakkelijker toegang tot investeringen, openbare aanbestedingen die in lijn zijn met het Klimaatakkoord van Parijs, en de juiste milieuregels die een behoefte scheppen voor dergelijke toepassingen in de markt. Het uitstellen van striktere emissienormen voor auto’s zal de auto-industrie niet helpen als steeds meer steden verbrandingsmotoren weren en consumenten meer kiezen voor elektrische auto’s. Het in bedrijf houden van kolencentrales terwijl de prijzen voor hernieuwbare energie dalen zal de energie-industrie evenmin helpen. Meer van hetzelfde doen als noodpakket kan niet het antwoord zijn.
In plaats van de stimuleringsmaatregelen te gebruiken voor ‘business as usual’ – waarmee we ons opsluiten in oude economische modellen en investeren in oude middelen die straks onvermijdelijk stranden – zouden we moeten investeren in de nieuwe economie om beter uit de crisis te komen dan hoe we er ingingen. Klaar voor de toekomst: duurzaam, inclusief, concurrerend en goed voorbereid. Het zal ons helpen om de grootste industriële markt uit de geschiedenis te scheppen, omdat het vandaag de dag winstgevender is het milieu te beschermen dan het te vernietigen. Nu is het moment om door te pakken.
Bronvermelding: dit opiniestuk van beide heren is geplaatst in meerdere Europese kranten, waaronder het NRC.
