Van alle schadelijke stoffen in de lucht beschermt de overheid burgers het slechtst tegen fijnstof en stikstofdioxide. De normen voor uitstoot zijn veel soepeler dan bij gifstoffen die minder vaak voorkomen. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van Milieudefensie. Een strengere norm kan jaarlijks duizenden vroegtijdige doden en chronisch zieken schelen.
Schade voor de gezondheid
Fijnstof, dat elke Nederlander dagelijks inademt, dringt diep door in de longen. Het kan ontstekingen en ziektes als astma, bronchitis en COPD veroorzaken. Door fijnstof en stikstofdioxide (NOx) overlijden jaarlijks 12.000 Nederlanders vroegtijdig, zegt de Gezondheidsraad. Tienduizenden mensen worden er chronisch ziek door.
Opmerkelijk genoeg hanteert de overheid voor de uitstoot van fijnstof en NO2 veel minder strenge normen dan voor andere gifstoffen in de lucht, blijkt uit nieuw onderzoek van Royal Haskoning in opdracht van Milieudefensie. Het sterfterisico is daarmee 'tot tienduizenden keren hoger dan de risico’s bij andere stoffen die luchtverontreiniging veroorzaken'.
Het onderzoeksbureau vergeleek de normen voor fijnstof en NO2 met die van andere giftige en kankerverwekkende stoffen zoals arseen, benzeen en vinylchloride. Voor die stoffen, die in veel mindere mate in de lucht rondzweven, blijken veel strengere eisen te gelden. ,,Het blijkt dus dat de wetgever juist voor stoffen waaraan mensen in hoge mate worden blootgesteld minder streng is dan voor andere stoffen”, schrijft Royal Haskoning.
Volgens Milieudefensie bewijst het rapport dat de Europese normen die Nederland hanteert niet deugen. ,,Bij het opstellen van die normen is niet alleen gekeken naar gezondheidsrisico’s, maar zijn ook belangen van bijvoorbeeld de vervoerssector en de veeteelt meegewogen”, zegt Anne Knol van Milieudefensie. ,,Het is een vorm van handjeklap, die heel slecht uitpakt voor onze gezondheid.”
Een coalitie van 170 longartsen drong eind vorig jaar aan op strengere eisen ten aanzien van de uitstoot. Initiatiefnemer Hans in ’t Veen, longarts in het Franciscus Gasthuis in Rotterdam, noemt de uitkomsten van het rapport verrassend. ,,Het is vreemd dat de norm zo hoog is ten opzichte van die van zeldzame toxische stoffen.”
Werkelijkheid maskeren met statistieken en modellen
Grootste veroorzakers zijn verkeer, luchtvaart, scheepvaart, veeteelt, bouw, industrie en energiecentrales. Slachtoffers zijn vooral baby’s, kinderen, ouderen en iedereen met hart- en longaandoeningen.
Satellietbeeld ©EPA
De EU heeft Nederland van 2005 tot 2015 een vrijstelling gegeven van de normen om de luchtkwaliteit te verbeteren. De doelstellingen zijn niet gehaald, zoals o.a. blijkt uit de satellietbeelden. Begin november 2018 is Nederland door het Europese Hof van Justitie op de vingers getikt over de beleidsmatig veroorzaakte overmatige uitstoot van stikstof, dat grote gevolgen kan hebben voor alle versterkte vergunningen m.b.t. stikstof.
Nederland blijft vooral doorgaan met het maskeren m.b.v. statistieken. Relatief schone lucht op bijvoorbeeld de Waddeneilanden en de Veluwe wordt weggestreept tegen vieze lucht in het westen en zuiden van ons land, zodat het gemiddelde voor heel Nederland kunstmatig daalt en daadkrachtig ingrijpen in piekgebieden achterwege blijft.
Verder wordt op veel plaatsen geen metingen verricht, maar gewerkt met (theoretische) rekenmodellen. We weten inmiddels dat het werken met modellen de werkelijkheid ernstig tekort kan doen. Denk bijvoorbeeld aan de schade van de vliegvelden Lelystad en Schiphol op de (verre) omwonenden.
Normen EU en Wereldgezondheidsorganisatie
De milieuorganisatie is niet de enige die de normen ‘te slap’ vindt. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vindt de Europese norm verouderd. De WHO noemt fijnstof en stikstofdioxide ‘het grootste milieurisico’ in de Europese Unie en bestempelt fijnstof als kankerverwekkend.
Satellietbeeld ©EPA; donkerrood is 50 microgram per m3
De normen binnen de EU liggen op 25 micrograam per m3 voor fijnstof en 40 voor NO2. Dat zijn echter gemiddelden, die vele malen per jaar overschreden mogen worden. Hoe hoger de uitstoot, hoe schadelijker de gevolgen. De WHO hanteert een maximum van 10 microgram per m3 voor fijnstof en 40 voor NO2, zonder uitzonderingen boven de norm. De WHO wil de norm van NO2 gaan halveren naar 20, net als de Gezondheidsraad. De verantwoordelijke minister overweegt de WHO-normen over te nemen.
Wat doet Waddinxveen?
De gemeente Waddinxveen lijkt te kiezen voor de belangen van een paar ondernemers ten koste van de gezondheidsrisico’s van de inwoners. Het bevorderen van biomassacentrales met alle extra uitstoot komt boven de al bestaande risico’s door nabijgelegen snelwegen, (extra) provinciale wegen, scheepvaart, een eventuele kippenfarm en de aanvliegroute naar Rotterdam.
Het verbranden van hout zorgt ook nog voor schadelijk roet en kankerverwekkende PAK’s. Het RIVM raadt biomassa af vanwege de gezondheidsrisico’s. Bovendien veroorzaken de 3 centrales volgens de Vraag & Antwoordlijst van de gemeente jaarlijks 4.400 tot 11.000 extra en vervuilende vrachtwagenritten.
Bronvermelding: er is mede gebruik gemaakt van een AD-artikel uit oktober 2018.
