Rutte I t/m IV zijn allemaal voortijdig geëindigd en laten een maatschappelijke chaos achter in zo’n beetje alle denkbare dossiers, zoals hier toegelicht.

Van de door Rutte toegezegde ‘nieuwe bestuurscultuur’ is helemaal niets terechtgekomen, integendeel. Het grote puinruimen kan direct starten.

Rechtsstaat en bestuur

Allereerst moet alle schade aan de rechtsstaat en het bestuur worden hersteld met veel meer transparantie, solide en uitvoerbare wetgeving en met doortastende controle van de regering en uitvoeringsorganisaties. Zo kan het vertrouwen in de overheden eindelijk toenemen.

De al veel langer bestaande innige financiële en bestuurlijke vervlechting van bedrijven en overheden zal moeten verdwijnen. Waaronder de structurele overdracht van belastinggelden en subsidies naar bedrijven, hogere inkomens en vermogenden. Deze overdracht moet omgedraaid worden. Het belastingparadijs voor de ‘happy few’ verdwijnt.

Alle wetten moeten vooraf en politiek onafhankelijk (vergelijkbaar met de Rekenkamer) goedgekeurd worden op rechtsgeldigheid, effectiviteit en uitvoerbaarheid. Het omgekeerde geldt ook: reeds bestaande wetten die niet door de keuring komen, moeten alsnog worden aangepast of vervallen binnen een vast te stellen periode.

Alle politieke partijen worden verplicht zich volledig in woord en daad in te zetten voor de rechtsstaat, inclusief de wettelijke samenhang met natuur en klimaat.  

Het voorzorgprincipe moet leidend worden in alle bestuurlijke processen en besluiten.

Gedrag

Gebruikers van verschillende mailpakketten kunnen dankzij een zogenaamd mailinterfaceprotocol met elkaar communiceren. Dat gaat ook gelden voor alle sociale media inclusief het bijbehorende berichtenverkeer.

Door deze verplichting worden alle (Europese) sociale media, die wel hechten aan privacy en beschavingsnormen, verbonden in een netwerk met de huidige dominante Amerikaanse pakketten. Zo kunnen gebruikers de grote commerciële platforms gaan inruilen voor meer betrouwbare alternatieven, zonder dat hun bereik kleiner wordt.

Alle sociale media krijgen alleen toegang tot 100% onafhankelijk (met Digid?) geïdentificeerde gebruikers.

Alle lobbyactiviteiten worden openbaar. Alle directe en indirecte donaties aan politici en partijen vervallen in ruil voor een onafhankelijke financiering. Bijverdiensten van bestuurders en politici worden niet meer toegestaan. De leden van de Eerste Kamer worden voortaan ‘gewoon’ betaald en vallen ook onder bovenstaande regels.

De huidige baantjescarrousel van o.a. voormalige bewindslieden naar de Eerste, Tweede Kamer, EU en (overheids)bedrijven komt ten einde. Het invullen van alle (internationale) bestuursfuncties, zoals een eurocommissaris, loopt voortaan alleen via de Tweede Kamer.

Alle bestuurders en politici krijgen een verplicht toelatingsexamen op het gebied van bestuurlijke en maatschappelijke kennis en kunde. Daarin is ook aandacht voor de omgang met nepnieuws en complotverhalen. Iedere bestuurder en politicus ondertekent een contract over het naleven van o.a. (gedrags)normen op straffe van ontslag zonder enige vergoeding.

Herverdeling

Geld is zelden het probleem in Nederland, wel de (her)verdeling daarvan. Een levenslang geïndexeerd netto basisinkomen inclusief zorg voor iedere volwassen inwoner kan daarbij helpen. Inwoners krijgen zo eindelijk de grondwettelijke bestaanszekerheid i.p.v. de huidige vaak veranderende, ontoereikende en onzekere inkomenspolitiek.

De maatschappelijk belangrijk(st)e taak, het opvoeden van kinderen, wordt met een basisinkomen eindelijk financieel erkend werk. Dat geldt ook voor de miljoenen maatschappelijk nuttige en noodzakelijke vrijwilligers en mantelzorgers.

Onderzoeken wijzen uit dat de relatief grote zorgvraag bij kwetsbare huishoudens afneemt met een basisinkomen en het ondernemerschap juist toeneemt.

Alle toeslagen (ook voor kinderen en ouderen), studiefinanciering, de ANW, AOW en de Participatiewet met allerlei (vaak tijdelijke) nationale en lokale lapmiddelen verdwijnen. WW, WIA en Wajong worden eenvoudiger.

Mede dankzij de minder kostbare administraties en IT-systemen kunnen de vele uitvoeringsbanen, gericht op al die voorzieningen en controles, omgevormd worden tot maatschappelijk meer nuttige banen. 

Fiscaal

Vanwege het spanningsveld tussen de maatschappelijke noodzaak, de betaalbaarheid en uitvoerbaarheid kan de hoogte van het netto basisinkomen per huishouden afhankelijk worden gemaakt van een beperkt aantal bedragen.

Allereerst van het objectief en realistisch vastgestelde leefbare inkomen per (type) huishouden. Maar ook van het totale inkomen per huishouden (fiscale eenheid). Waarbij de totale zelf verworven (en bij de Belastingdienst bekende) inkomsten per persoon in een huishouden pas gaan meetellen vanaf een bepaalde grens. Zo wordt een nieuwe armoedeval (die nu nog ontstaat door de vele toeslagen) voorkomen en gaat extra werken wél lonen.

Met de komst van het netto basisinkomen komt er meer nadruk te liggen op het totale inkomen per huishouden. De huidige fiscale ongelijkheid tussen een-, twee- en meerverdieners verdwijnt. Dat geldt ook voor het belastingparadijs voor bedrijven en vermogenden.

Progressieve belastingen en premies worden geheven over alle andere inkomsten boven het basisinkomen. Het belastingtarief loopt geleidelijk op tot 100% voor inkomens boven een bepaalde grens. Bijvoorbeeld alle inkomens die 50 keer hoger zijn dan het minimumloon.

Bedrijven betalen mee aan het basisinkomen en krijgen geen tientallen miljarden aan (fossiele) subsidies, aftrekposten of belastingkortingen meer.

Aangezien vooral de locatie van de wieg bepalend is voor het overdragen van vermogen naar de volgende generatie, moeten alle vermogensoverdrachten en andere geldstromen (waaronder financiële constructies, rente en dividend) belast worden, ook in box 2.

De fiscale bevoordeling van (de schulden van) eigenwoningbezitters wordt afgeschaft. Het vastgoed wordt belast als vermogen, net als andere grote bezittingen.

Herverdeling en het stoppen van structureel weglekkende fossiele en andere publieke geldstromen zijn in het algemene maatschappelijk belang en houden de samenleving draaiende. Het is daarom de allerhoogste tijd dat in Nederland de sterkste schouders van inwoners én bedrijven serieus gaan bijdragen in een meer solidaire en voor iedereen leefbare samenleving.

De toestand van de (huidige en toekomstige) leefomgeving en de zieke zorg

Dit overzichtsartikel gaat over de leefomgeving en het zorgstelsel inclusief de mogelijke maatregelen.